Mantelzorg en werk

Er is grote kans dat iemand in jouw organisatie mantelzorger is. Wat betekent dit voor jou als werkgever? Bedrijfsmaatschappelijk werker Janine Dijkman vertelt wat jij moet weten over mantelzorg.

Wist je dat een kwart van de medewerkers in Nederland ook mantelzorger is? Dat blijkt uit onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (2020). Mantelzorg is onbetaalde en vaak langdurige zorg voor naasten, bijvoorbeeld een partner, ouder of kind. “Mantelzorg is onmisbaar, maar ook vaak onzichtbaar”, vertelt Janine Dijkman. Zij is bedrijfsmaatschappelijk werker en mantelzorgcoach bij Gimd, onderdeel van Zorg van de Zaak.

Mantelzorg met werk combineren is een grote uitdaging

Die onzichtbaarheid brengt risico’s met zich mee, benadrukt Dijkman. Ze legt uit dat mantelzorgers moeten waken voor overbelasting. “Ze vinden het moeilijk een goede balans te vinden tussen werk, zorg en privé. Dat kan leiden tot verzuim of stress.”

Uit onderzoek van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP, 2019) blijkt dat medewerkers die werk en mantelzorg combineren, meer risico lopen om uit te vallen. “Mantelzorg komt vaak onverwacht op je pad, je hebt meestal geen tijd om een goed langetermijnplan te maken”, vertelt Dijkman.

Hulp bieden als werkgever

Daarom is het zo belangrijk dat werkgevers aandacht hebben voor dit thema. Dijkman: “Als jij als werkgever op tijd ondersteuning biedt, kun je overbelasting voorkomen.”

Maar slechts de helft van alle medewerkers die mantelzorg verleent, vertelt dit aan zijn leidinggevende. Veel mantelzorgers weten namelijk niet dat een werkgever kan helpen. Soms durven ze hun baas ook niet lastig te vallen met privézaken.

Toegankelijk en open

Maak mantelzorg dus bespreekbaar in jouw organisatie, zodat je op tijd hulp kunt bieden. Vraag er actief naar en let op signalen. “Toegankelijk zijn is belangrijk”, vertelt Dijkman. “Vraag je medewerker wat hij nodig heeft om zijn werk en zorgtaken te combineren.”

Een manier om zulke onderwerpen op tijd bespreekbaar te maken, zijn FiT-gesprekken. De afkorting staat voor Functioneren in de Toekomst. Het zijn open gesprekken over alles wat te maken heeft met vitaliteit en ambities. Ze hebben geen vaste vorm en er zit geen beloning aan vast, zoals bij een beoordelingsgesprek. Tijdens een FiT-gesprek kunnen medewerkers zelf aangeven dat ze hulp nodig hebben. Lees hier meer over de FiT-methode.

Verlof, flexibiliteit en begrip

Wat kun je zoal doen om te helpen? Als werkgever heb je allerlei mogelijkheden om iemand te steunen. Denk aan flexibele werktijden of zorgverlof. “Regelruimte kan al een groot verschil maken”, vertelt Dijkman. “Dat wil zeggen dat je jouw medewerker meer flexibiliteit geeft om dingen te regelen onder werktijd. Denk bijvoorbeeld aan doktersafspraken. Kijk samen wat er mogelijk is: kan een collega het werk tijdelijk overnemen? En kan je medewerker op een ander moment de werktijd inhalen?”

Help je medewerker ook voldoende tijd voor zichzelf te nemen. Het gevaar is dat medewerkers al hun verlofuren in mantelzorg steken, waardoor ze geen vrije tijd over hebben om op te laden. Dat kan leiden tot overbelasting.

Uit onderzoek van SCP blijkt dat flexibiliteit en begrip van de leidinggevende belangrijk zijn om uitval te voorkomen. Ook verlofmogelijkheden zijn waardevol om mantelzorg en betaalde arbeid te combineren op de lange termijn. Hoe jij een medewerker het best kunt helpen, verschilt per organisatie en per individu. “Het is altijd maatwerk”, zegt Dijkman. “Twijfel je over oplossingen? Een mantelzorgcoach kan helpen.”

Wat doet een mantelzorgcoach?

Een mantelzorgcoach helpt je medewerker een betere balans te vinden. Zo’n coach geeft informatie en advies. Ook kan hij medewerkers helpen grenzen te stellen (timemanagement) en betere afspraken maken over zorgtaken. “Als je medewerker grip krijgt op de situatie, kan hij overbelasting voorkomen”, zegt Dijkman.

Op 10 november is het de Dag van de Mantelzorg. Een goed moment om een plan te maken om de mantelzorgers in jouw organisatie te steunen, vindt Dijkman. “Mijn belangrijkste tip voor werkgevers: ga het gesprek aan en kom je medewerker tegemoet. Er zijn talloze manieren om mantelzorgers te steunen en dat loont. Jij kunt namelijk een belangrijke bijdrage leveren aan het voorkomen van uitval.”