Gezond de nacht door

In het kader van Gezond werken organiseert ‘Veilig en Gezond in het bakkersbedrijf’ in samenwerking met Gimd op 23 januari 2018 een bijeenkomst in het FC Utrecht Stadion over ´Fit en veilig werken in de nacht´, speciaal voor het bakkersbedrijf. De bijeenkomst is bedoeld voor werkgevers en HRM-medewerkers.

17 november 2017, Bakkerswereld.nl

Verpleegsters, vrachtwagenchauffeurs, bewakers… nachtwerk komt voor in veel beroepen. 16 procent van de Nederlandse beroepsbevolking werkt regelmatig ’s nachts. Ook in de bakkerijsector is nachtwerk een vast gegeven. Je zult zelf waarschijnlijk wel merken dat ’s nachts werken meer van het lichaam vraagt dan werken overdag. Door rekening te houden met de effecten van de biologische klok en met een paar aanpassingen werk je ook veilig en gezond in de nacht.

Nachtwerk kan heel plezierig zijn. Er is minder afleiding, je hebt minder last van files en de sfeer is ’s nachts heel anders dan overdag. Voor sommige gezinnen past het zelfs heel goed in de dagelijkse gang van zaken als één van de beide partners in de nachtdienst werkt.

Biologische klok

De keerzijde van nachtwerk is dat het niet altijd zo goed is voor de gezondheid. Dit heeft te maken met de verstoringen van de biologische klok. De laatste tijd wordt er steeds meer bekend over de werking van de biologische klok en het belang voor de gezondheid om daar rekening mee te houden. Dit jaar ontvingen Amerikaanse onderzoekers de Nobelprijs voor Geneeskunde voor onderzoek naar de effecten van veranderingen in de biologische klok.

Er worden heel veel processen in het lichaam direct aangestuurd door de biologische klok. In de nacht staan daarom veel functies in het lichaam op een laag pitje. De spijsvertering bijvoorbeeld, maar ook de lichaamstemperatuur, hormoonspiegels en zelfs de urineproductie zijn anders in de nacht. Als je hier geen rekening mee houdt, kunnen allerlei lichamelijke klachten ontstaan, zoals spijsverteringsklachten, hart- en vaatziekten, diabetes en depressie. Tijdens nachtdiensten kan de biologische klok verstoord raken, wat kan leiden tot slaapproblemen en vermoeidheid. Daardoor ben je minder alert en dat kan weer gevolgen hebben voor de veiligheid op het werk. Je let net iets minder goed op of vergeet kleine, maar essentiële maatregelen te nemen, waardoor bijvoorbeeld het risico op beknelling in machines groter wordt. Ook de productie lijdt onder vermoeidheid.

Gezond nachtwerk

Dit klinkt alsof nachtwerk eigenlijk heel ongezond is, maar gezond werken in de nachtdienst is wel degelijk mogelijk als er rekening gehouden wordt met de biologische klok.

Eet gezond

Eet ’s nachts lichte maaltijden, het lichaam kan geen zware vette maaltijden verwerken. De biologische klok zorgt ervoor dat de insulinespiegel ’s nachts laag is. Eet tussendoor geen vette producten zoals chips en beperk de hoeveelheid suiker. Eet liever noten en groente.
Naast het dag-nacht ritme kent het lichaam ook een ritme voor maaltijden. Houd daarom een regelmatig patroon aan van drie maaltijden per dag. ’s Avonds een warme maaltijd, in de nacht een lichte maaltijd (de lunch) en ’s ochtends een licht ontbijt voor het slapen.
Eet tijdens de avondmaaltijd en ’s nachts vooral eiwitten. Deze houden je wakker. Je vind eiwitten onder andere in zuivelproducten, (mager) vlees, magere vis, peulvruchten, kaas en noten.
Eet aan het eind van de dienst een kleine tussendoor, bijvoorbeeld een mueslibol of fruit, om te voorkomen dat je honger krijgt.
Drink veel water en thee. Wees matig met koffie en alcohol. Het is misschien verleidelijk om voor het slapen gaan een ‘slaapmutsje’ te nemen, maar alcohol zorgt ervoor dat de slaap minder diep is. In combinatie met omgevingsgeluiden slaap je dus juist minder goed.

Pauze, frisse lucht en beweging

Neem voldoende pauze tijdens de nachtdienst. Een powernap, als dat mogelijk is, kan voor sommige mensen wonderen doen.
Wakker? Ga naar buiten! Tijdens nachtdiensten krijgt het lichaam erg weinig natuurlijk licht. De biologische klok wordt weer gelijkgezet op het moment dat je naar buiten gaat.
De meeste mensen die in de bakkerijsector ’s nachts werken, bewegen op het werk al veel. Maar bedenk dat dat soms heel eenzijdige bewegingen zijn. Zorg voor een goede conditie; een gezond lichaam kan meer verdragen.

In gesprek over slapen

Voor werkgevers is het ook belangrijk om stil te staan bij de effecten van nachtwerk. Wordt er met roosters gewerkt? Zorg er dan voor dat er zo veel mogelijk ‘voorwaarts’ geroteerd wordt. Dit betekent: eerst dagdiensten, dan late diensten en dan nachtdiensten. Door deze manier van roteren zijn de overgangen gemakkelijker. Maak daarnaast gebruik van periodieke medische screening. Eventuele gezondheidseffecten kunnen daarmee snel worden opgepikt, nog voordat het tot serieuze problemen en verzuim leidt. Deze medische screenings worden kosteloos aangeboden vanuit het Sociaal Fonds Bakkersbedrijf. Veilig en gezond in het bakkersbedrijf coördineert deze en andere projecten op het gebied van Vitaal, Veilig, Gezond, en Stofarm werken. Op hun site www.VeiligenGezond.com vind je meer informatie. Denk daarbij ook aan de gratis intake bij een bedrijfsmaatschappelijk werker als er sprake is van (beginnende) psychische klachten of overspannenheid.